Рамазон, моҳи омӯрзиш ва бозгашт аз хатову гӯноҳ ба сӯи ризояти Худованд аст. Бешак, ҳар инсоне дар зиндагиаш хатову олудагиҳое доштааст ва ҳол дар рамазон, фурсат дорад бо рӯза, тавба ва истиғфор ҷону рӯҳи хӯдро шустушӯ диҳад ва пок гардонад.
Ҳамон гӯна ки аввал либосҳои чиркинро аз бадан дармеоварем ва баъд либоси тамиз мепӯшем, бар ин асос истиғфор ҳамон марҳалаи талаби омӯрзиш ва зудӯдани олӯдагӣ аст ва тавба, марҳалаи амалии касби фазилатҳо ва бозгашт ба сӯи Худо ва ҷуброни кӯтоҳиҳо ва оростагӣ ба камолот аст.
Вақте ки ҳамаи паёмбарони илоҳӣ дастӯр доданд, ки миллатҳои гӯмроҳро ҳидоят кунанд, яке аз қадамҳои аввалини онҳо даъват ба тавба буд. Зеро бидуни тавба ва шустани қалб аз осори гӯноҳ ҷои осори тавҳид ва фазилат вуҷӯд надорад.
Паёмбари Аакрам (с) мефармоянд:
واللَّهِ إنِّي لَأَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وأَتُوبُ إلَيْهِ في اليَومِ أكْثَرَ مِن سَبْعِينَ مَرَّةً
Савганд ба Худо, ки ман дар як рӯз зиёда аз ҳафтод бор аз Худо омурзиш металабам ва тавба мекунам.[1]
Баъзеҳо аз моҳи Рамазон пурра истифода мебаранд, баъзеҳо не. Аз як чиз манфиъат мебардоранду аз дигараш маҳрӯм мешаванд. Талоши ҳар мусулмон дар ин моҳ бояд бештарин баҳрабардорӣ аз ин суфраи маънавӣ ва дастёбӣ ба раҳмату мағфирати илоҳӣ бошад. Аз назари Ислом беҳтарин васила ва роҳи баҳра бурдан ба василаи талаби истиғфор мебошад. Истиғфор ва омӯрзиш хостан барои хато ва гӯноҳои чӣ хӯрд ва чӣ калон аст. Хеле муҳим аст, ки дар ин моҳ инсон қалби хӯдро аз ҳасад, кибр, бахилӣ, кина ва дигар олудагиҳо пок кунад.
Моҳи Рамазон, ки фурсати илоҳӣ аст, ба мо ато шудааст. Аз ин моҳи муборак, ин фурсати бузӯрг истифода намоем ва дилҳоро ба Худо наздик ва ошно кунем. Бо талаби истиғфор қалбҳо ва нафси хӯдро пок созем. Орзӯ ва хостаҳои хӯдро ба Худованди Муттаол баён кунем.
Агар мо дар умри хӯд гӯноҳе кардаем, ноумед нашавем, ки ноумедӣ бузӯргтарин гӯноҳ аст. Мо бояд инро бидонем ва бипазирем, ки Худованд омӯрзандаи тамоми гӯноҳҳост ва инсонҳои тавбакунандаро бисёр дӯст дорад. Гунаҳкорони тавбакунанда арзиш ва манзилати болое дар назди Худованд доранд. Зеро Худованди Карим бисёр тавбапазир аст ва мо инсонҳо моҳи Рамазонро ки моҳи омӯрзиш ва бозгашт аз ғафлату гӯноҳост, ғанимат бидонем ва ҳарчӣ метавонем аз Худованд омӯрзиш бихоҳем. Аз оятҳои Қуръони Карим истифода мешавад, ки истиғфор беҳтарин дуъост ва истиғфор кардан фарз мебошад. Чунон ки дар ояти 8-уми сураи «Таҳрим» мехонем:
یا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَىٰ رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ...
Эй касоне, ки имон овардаед! Ба сӯи Худо тавба кунед! Тавбаи холис. Умед аст Парвардигоратон гуноҳони шуморо бипӯшонад(бибахшад) ва шуморо ба биҳиштҳое, ки дар он наҳрҳо ҷорист, дароварад...[2]
Мо бояд барои гӯноҳони хӯд аз Худованди муттаъол омӯрзиш бихоҳем. Истиғфор ва тавба, яъне бозгашт аз хатову гӯноҳ ба сӯи ризояти Худованд аст. Фоидаи мӯҳими истиғфор ва талаби омӯрзиш аз Худованд он аст, ки Ӯ моро аз кибру ғурӯр, ҷаҳлу нодонӣ, зӯлму беадолатӣ, ғафлату бепарвоӣ ва хӯдхоҳию саркашӣ наҷот медиҳад. Худованди муттаъол бисёр тавбапазир ва меҳрубон аст ва тавбакунандагонро бисёр дӯст дорад.
إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ
Ба ростӣ Худованд тавбакунандагон ва покизагонро дӯст медорад.[3]
Мо гоҳе дар бораи хӯдамон хато ва ғафлат мекунем. Вақте ки мо дар бораи омӯрзиш ва истиғфор фикр мекунем, гӯноҳон, хатоҳо, беэҳтиётиҳо, хӯдхоҳиҳою пайравӣ аз ҳавоҳои нафсонӣ, берун рафтан аз ҳадду марзи инсонӣ, зӯлму беадолатие, ки ба хӯд ва ба дигарон кардаем, пеши чашмонамон зинда ва ҳозир мешавад. Онгоҳ ки мо корҳои кардаамонро ба ёд меоварем ва пӯшаймон мешавем ва дар пайи ҷуброн ва баргардондани ҳуқуқҳои аз байн рафта мебароем. Дигар ба хӯд такаббур намеварзем ва мағрӯр намешавем ва дигар бепарвоӣ ва саҳлангорӣ дар вазифаамон нахоҳем кард. Инҳо бархе аз фоидаҳои истиғфор мебошад.
Худованди муттаъол ваъда дода аст, ки ҳаркасе истиғфор ва тавбаи ҳақиқӣ кунад ва дар ҳақиқат аз самими қалб талаби истиғфор аз Худованд намояд ва аз хӯдхоҳию гӯноҳонаш даст кашад, Худованди тавбапазир ва меҳрубон, хатоҳоҳою гӯноҳонашонро мебахшад. Ба шарте, ки ин истиғфор ва тавба бо тамоми шароиташ дурӯст анҷом шавад. Аммо барои он ки тавба ва истиғфор комил таҳаққуқ ёбад, шароите дорад.
Шароити тавба ва истиғфор ба таври хулоса:
- Пушаймонӣ ва ҳасрат аз корҳои бади гӯзашта.
- Қасди ҳамешагӣ барои тарк аз корҳои бад.
- Адо кардани ҳуқӯқи касе, ки ба ӯҳдааш бошад.
- Ҳар фарзеро, ки тарк карда аст, анҷом диҳад.
- Он чи гӯште, ки дар баданаш аз хӯрокҳои ҳаром рӯида бошад, бо ғаму тарси аз охират обаш кунад, то пӯсташ ба устухонҳояш бичаспад ва гӯшти нав дар баданаш пайдо шавад.
- Заҳмату сахтии ибодатро ба бадани хӯд бичашонад, ҳамчунон, ки хушӣ ва ширинии гуноҳро ба бадан чашонида аст.
Ҷӯмлаҳои, ки баён шуд, дутояш рукн ва дутояш шарт ва дутояш камоли тавба ва истиғфор мебошад. Ба ин баён, ки дутои аввалӣ рукн ва пояи тавба ва истиғфор аст, ки бе он ду тавба ва истиғфор ба вуҷӯд намеоянд. Дутои дуввумӣ шарти тавба ва истиғфор аст, ки бе он ду тавба ва истиғфор таъсире надорад ва дутои севвумӣ камоли тавба ва истиғфор мебошад, ки агар ҳосил шаванд, тавба ва истиғфор ба таври комил анҷом гирифта аст.
Таваҷҷӯҳ кунед, ки агар касе бо забонаш бигӯяд: «Аз Худо омӯрзиш мехоҳам, астағфируллоҳ, астағфируллоҳ», аммо диққат ва таваҷҷӯҳаш ба он маъно набошад ва гӯноҳро тарк накунад, ин истиғфор ва бахшиш фоидае надорад. Ин истиғфор ва бахшиш пурсидан нест. Истиғфор кардан, дӯъо ва дархости ҳақиқӣ кардан аст; Инсон бояд ҳақиқатан аз Худо бихоҳад ва аз Ӯ талаби бахшиш ва омӯрзиш кунад: Эй Парвардигори ман ! Ман ин зӯлму гӯноҳонро кардаам; Бар ман раҳм кун ва ин гӯноҳони маро бибахш. Чунин талаби истиғфор барои ҳар як гӯноҳ, албатта, сабаби бахшиш ва омӯрзиши илоҳӣ мегардад. Худованди мутаъол ин дари тавба ва истиғфорро ҳамеша барои бандагонаш боз гӯзоштааст.
Албатта диққат шавад, ки дар дини мубини ислом ошкорсозӣ ва эътирофи гӯноҳон ба дигарон ҳаром аст. Дар баъзе аз динҳо, одамон ба ибодатгоҳҳо мераванд, дар назди як коҳин менишинанд ва ба гӯноҳашон иқрор мекунанд, ки ин дар ислом нест ва чунин кор манъ аст. Сир ва гӯноҳони ботинии хӯдро фош кардан ва ба дигарон ошкор намудан манъ аст. Ин кор обрӯро мерезонад ва фоида, ки надорад, балки зарарҳои бисёр ҳам дорад. Ҳоло дар он динҳои хиёлӣ ва таҳрифшуда зикр шудааст, ки коҳин гӯноҳҳои инсонҳоро мебахшад.
Дар ислом гӯноҳҳои инсонҳоро танҳо Худо мебахшад, чунки Худованди мутаъол соҳиби подошу ҷазо ва биҳишту дӯзах аст на дигарон. Ҳатто пайғамбарон ҳам гӯноҳонро бахшида наметавонанд. Дар ин моҳ талаби истиғфор ва тавбаро тарк накунед. Хусӯсан дар саҳару шабҳо. Ин дӯъоҳоро дар моҳи Рамазон мувофиқи маънои онҳо бихонед.
Моҳи Рамазон, ки фурсати илоҳӣ аст, ки ба мо ато шудааст. Аз ин моҳи муборак, ин фурсати бузӯрг истифода намоем ва дилҳоро ба Худо наздик, оштӣ ва ошно кунем. Бо талаби истиғфор қалбҳо ва нафси хӯдро пок созем. Орзӯ ва хостаҳои хӯдро ба Худованди мутаъол баён кунем.
Агар мо дар умри хӯд гӯноҳе кардаем, ноумед нашавем, ки ноумедӣ хӯд бузӯргтарин гӯноҳ аст. Мо бояд инро бидонем ва бипазирем, ки Худованд омӯрзандаи тамоми гӯноҳҳост ва инсонҳои тавба кунандаро бисёр дӯст дорад. Гунаҳкорони тавба кунанда арзиш ва манзилати болое дар назди Худованд доранд. Зеро Худованди карим бисёр тавбапазир аст ва мо инсонҳо моҳи Рамазонро ки моҳи омӯрзиш ва бозгашт аз ғафлату гӯноҳост, ғанимат бидонем ва ҳарчӣ метавонем аз Худованд омӯрзиш бихоҳем. Дар ҳаққи якдигар дуъо ва талаби истиғфор намоем.
[1] - Саҳеҳи Бухорӣ, ҳадиси 6307
[2] - Сураи Таҳрим, ояти 8
[3] - Сураи бақара, ояти 222