Дар мавриди ҳақ ва ботил будани динҳо се дидгоҳи маъруф вуҷуд дорад:
1. Дидгоҳи анбиёи илоҳӣ(а) ва китобҳои осмонӣ мабнӣ бар ҳаққонияти дини худ ва ботил будани дигар адён. Ин дидгоҳ ҳаққонияти силсилае аз адёни пешинро барои асри худашон мепазирад, ҳамчунин мумкин аст барои касоне, ки ба пайравӣ аз он адён идома медиҳанд, имтиёзоте қоил шавад, вале наҷотро фақат дар дини худ медонад.
2. Дидгоҳи ҷамъи зиёде аз орифон ва сӯфия мабнӣ бар ҳаққонияти ҳамаи адён ва ин, ки ҳамаи онҳо роҳи наҷот ҳастанд. Ҷамъе аз мутафаккирони асри мо ба ин дидгоҳ либоси нав пӯшонда ва онро тарвиҷ кардаанд. Бархе ҳам бо эътиқоди қатъӣ ба ҳаққонияти дини худ, ҳаққонияти адёни дигарро дар маҳдудаи муштаракоти онҳо бо дини хеш пазируфтаанд, ки беҳтар аст ин гароишро аз шохаҳои дидгоҳи нахуст бидонем.
3. Дидгоҳи мулҳидон (бединон), шаккокон ва дуистҳо мабнӣ бар ботил будани ҳамаи адён ба сабаби инкори асли моварои табиат ё эътиқод ба номумкин будани барқарории иртибот бо он.
Дар ин мақола дидгоҳи нахуст баррасӣ мешавад.
Наҷот дар адёни Иброҳимӣ
Яҳудият, Масеҳият ва Ислом, ки «адёни Иброҳимӣ» ва «адёни ваҳёнӣ» (revealed religions) номида мешаванд, ёдгори анбиёи илоҳӣ(а) ва китобҳои осмонӣ ҳастанд. Ин адён аз як сӯ, ҳаққонияти худро ба адёни қаблӣ мустанад мекунанд ва башорати зуҳури худро дар онҳо меҷӯянд ва аз сӯи дигар, ба хотамияти худ мӯътақиданд ва адёни баъдиро рад мекунанд.
Яҳудият худро таҳаққуқи ваъдаи Худои Мутаол ба ҳазрати Иброҳим(а) медонад.
Масеҳият бо тарҳи назарияи «ҷонишинӣ» (supersession) худро вориси он ваъда мидонад ва талош мекунад, ки башорат ба зуҳури ҳазрати Исо(а) ва "Аҳди ҷадид"-ро дар "Аҳди атиқ" пайдо кунад.
Ислом низ ба анбиёи Бани Исроил ва китобҳои осмонии пешин таваҷҷӯҳ дорад ва ошкоро эълом мекунад, ки башорати зуҳури Паёмбари олиқадри Ислом дар Таврот ва Инҷил ёфт мешавад. (Сураи Аъроф, 157)
Аз сӯи дигар, Яҳудият мункири насх аст ва Масеҳият пас аз Аҳди ҷадид, мунтазири паймони ҷадидтаре нест. Хотамияти Ислом низ дар Қуръони Маҷид (Сураи Аҳзоб, 40) ва аҳодиси фаровон омадааст ва ҳамаи мусулмонон онро аз заруриёти Ислом медонанд.
Пайравони ҳар як аз ин се дин ба насхи адёни қаблӣ ва сохтагӣ будани адёни баъдӣ мӯътақиданд ва бар ин асос, наҷотро ба худ ихтисос медиҳанд.
Яҳудият ба унвони як дини қавмӣ, таблиғ надорад ва бештари яҳудиён барои саҳюнизм таблиғ мекунанд, на Яҳудият. Аз сӯи дигар, Масеҳият ва Ислом таблиғ доранд. Таблиғи масеҳӣ «табшир» ва таблиғи исломӣ «даъват» номида мешавад.
Ҳусейни Тавфиқӣ
http://ensani.ir/fa/article