Дар рӯзгоре ба сар мебарем ки бархе аз одатҳо ва расмҳо мардум кам кам аз миёнашон рахт барбаста ва ру ба фаромуши мегузорад. Эҳтиром ба нон яке аз ин ахлоқиёт ва руҳиёт аст ки имрӯза камтар шоҳиди он буда ва боист дигар бо он Худо ҳофизи кард. Дирӯз кудак даст дар дасти модар ё модар бузургаш агар дар хиёбон бо тиккае нон ру ба ру мешуд ки бар рӯи замин афтода, шоҳиди бардошти он бо эҳтиром аз рӯи замин модар ва гузоштанаш ба гушае буд ва имрӯз!!! Шояд бошанд афроде ки ҳанӯз ба суннатҳои гузаштагони хеш пойбанданд.

Эҳтиром ба нон реша дар куҷо дорад?

Оё то ба ҳол барои шумо ин савол пеш омада аст ки иллати эҳтиром гузоштан ба нон чист? Посухро метавон дар дили дин ва мазҳаб ки сарчашмаи аслии эътиқодот ва амвол ва рафтори одами  аст. Ривоятҳои арзишманде дол бар эҳтиром ба нон вуҷуд дорад аз он ҷумла, Расули Худо(с) фармуданд: Ҳар ки ноне ёбад ва онро бихурад 700 ҳасана дорад ва ҳар ки онро ба ҷойи палиде ёбад ва бишуяд ва бар дорад 70 ҳасана дорад.

Аз ҳазрати Алӣ(к) риовят шуда аст: Дар бораи луқмаи афтода дар роҳ расида ки ҳар киаш бардорад ва хуб пок кунад ва дар шикофи деворе ниҳад Худо барояш як ҳасана (савоб) даҳ баробар бошад ва агараш бихурад Худо барояш ду ҳасанаи музоаф нависад.[1]

Имом Боқир(а) дохили хало шуданд диданд ки луқмаи нон дар онҷо афтода буд он луқмаро бардоштанд ва шустанд ва ба ғуломе доданд ки бо ту бошад ки чун берун оям бихурам пас чун ҳазрат берун омаданд ки бо ту бошад ки чун берун оям  бихурам пас чун ҳазрат берун омаданд фармуданд, ки ку луқма ғулом гуфт ки ябна Расулуллоҳ онро хурдам ҳазрат фармуданд ки ҳар ки чунин луқмаро бихурад ки аз ҷоҳои касиф ва нопок бардошта бошад баъд аз шустан он биҳишт ӯро воҷиб шавад бирав ки туро озод кардам аз барои Худо ки маро хуш намеояд ки шахсе ки аз аҳли биҳишт бошад ӯро ба унвони бандаги хидмат фармоям.[2] Тамоми ин ҳадисҳо далолат бар ин аст ки эҳтиром ба нон аз суннати Расули Худо(с) ва бузургони дини буда аст, аз ҳамин ру ин суннат дар миёни мардуми мусулмон низ ҷо боз карда ҳар чанд мутаассифона, имрӯз ру ба фаромуши меравад.

Чаро нон қобили эҳтиром аст?

Тамоми неъматҳои Худованд арзиши эҳтиром доранд чароки ҳамаги дар ростои хидмат ба инсон ва рафъи ниёзҳои ӯ қадам ба олами ҳасти гузоштанд аз ин ру эҳтиром бадонҳо низ ба ҷиҳати неъмати Худованд будан қобили тақдир аст, аммо дар миёни ин неъматҳо нон аз ҷойгоҳи вижае бархурдор аст ва ривоёт ва ҳикоятҳо, тамоми дол бар ин мавзуъ ҳастанд.

Пайғамбар(с) фармуд: Нонро гироми доред ки ончи миёни арш то фарш аст дар он кор карда бо офаридаҳои бисёраш, сипас бадонҳо ки дар гирдаш буданд фармуд: Барои шумо ҳадис накунам? Гуфтанд: Чаро ё Расулаллоҳ падарон ва модарони мо ба қурбонат, фармуд: Пеш аз шумоҳо пайғамбаре буд ба номи Дониёл ва гардае ба ёраш дод то ӯро аз об гузар диҳад ва онки василаи гузар боша гардаи нонро ба дур афканд ва гуфт: Ман бо ин нон чи кунам нон назди мо лагад мол мешавад, чун Дониёл инро дид даст ба осмон бардошт ва гуфт: Бор Худоё нонро гироми дор. Парвардигоро диди ин банда чи кард ва чи гуфт, фармуд: Борон бар онҳо наборид то корашон бадонҷо расид ки ҳамдигарро хурданд ва чун бадинҷо расиданд ки Худо хост: Зане ба дигаре гуфт биё имрӯз фарзанди маро бо ҳам бихурем ва фардо фарзанди туро, гуфт бисёр хуб ва фарзанди ӯро имрӯз бо ҳам хурданд ва чун гурусна шуданд ба дигаре гуфт то фарзанди ӯро бихуранд ва ӯ сарбоз зад ва ба ӯ гуфт миёни ману ту пайғамбари Худо Дониёл ҳукм бошад ва назди ӯ ба муҳокима рафтанд ва он ҳазрат ба онҳо фармуд: Кор бадинҷо расида? Гуфтанд: Эй пайғамбари Худо оре ва сахттар аст ва ӯ даст ба осмон бардошт ва фармуд: Бор Худоё боз гардон ба мо фазлатро ва фазли раҳмати худро ва шиканҷа мадеҳ кудакон ва хайрмандонро ба гуноҳи киштибон ва ругардониш аз неъмати ту, фармуд: Худо ба осмон фармуд: Бибор бар замину замонро фармуд: Бируён барои офаридаҳоям ҳар хайратро ки аз онҳо фавт шуда ки ман онро барои кудаки хурдсол раҳмат овардам.[3]

Чигуна бояд нонро гироми дошт?

Аз ҳазрати Алӣ(к) ривоят аст ки фармуданд: Нонро гироми шуморед, пурсиданд икроми он чист? Фармуд гироми доштани нон онаст ки дур ва зери по нарезед. Ва аз он ҳазрат(к) ки фармуданд: Нонро гироми бидоред ки Худованд онро аз баракоти осмон фиристода аст, пурсид гироми доштан нон чист? Фармуд: вақте бар суфра гузошта шуд ба интизори хурок дигар набошад (ба он чашм беэътинои мангаред.)[4]

Тамоми ҳадисҳо қатрае аз дарёи азими маърифат ҳастанд ки фаҳму дарки онҳо роҳгушои бисёре аз масоили зиндаги инсон мешавад. Дар ҳадисҳо нақл шуда аст ки эҳтиром ба нон ба суратҳои хоссе зикр гардида аст. Имрӯз эҳтироми нон дар миёни мо аз замони пухт то замони масраф бар сари суфра ба вуҷуди мухталифе маъно пайдо мекунад, ба унвони мисол ҳангоми пухт ба гунае бошад ки нон марғубе ҳосил шуда то ба ҳангоми истифоад бахши аъзами он дур рехта мешавад. Хуб аст нон ҳамчун гузашта дар миёни мо арзиш ва эҳтиромашро ёбад ва бадон ба чашми неъмати бузурги Худованд нигарист на неъмати хурд ва ночиз.

[1] Биҳор, ҷ 10, китоби осмон ва ҷаҳон.

[2] Алҳаёт, ҷ 6, саҳ 195.

[3] Биҳор, ҷ 10, саҳ 206.

[4] Макоримул ахлоқ, ҷ 1, саҳ 292.